"Sırrı ve Yahuda'nın günahını biliyor musun sen? İsa'ya neden ihanet ettiğini?" diye sordu Üstat Leonardo.
"İsa'ya onu sevdiğini anladığı için ihanet etti," diye cevap verdi delikanlı. "Onu çok fazla sevmek zorunda kalacağını anladı ve kibri buna izin vermedi."
"Evet. Yahuda'nın günahı, kendi sevgisine ihanet edecek kadar kibirli olmasıydı," dedi Üstat Leonardo.
~
Ne beklediğimi bilmeyerek başladığım bir kitap oldu, hiçbir şey bilmeyerek başladığım çoğu kitap gibi bu kitabı da sevdim.

"Son Akşam Yemeği" için ihanet eden Yahuda'ya uygun bir yüz arıyor Leonardo fakat Milano'nun tartışmasız en kötü adamı bile onun aradığı yüz değil. Uygun bir suret bulamadığı için de resmi geciktiriyor ve herkes bu durumdan şikayetçi. Olayın altyapısında bu var ve eser buna bağlı olarak isimlendirilmiş fakat eserin başkahramanı Leonardo da Vinci değil, Yahuda'nın yüzünü taşıyacak, kazanacak daha doğrusu, bir tüccar. Okuyucu olarak eser boyunca bu "Yahuda"yı takip ediyoruz ve başta iyi bir aşık, tipik bir tüccar olan Behaim'in kibri yüzünden nasıl "şeytan"laştığını görüyoruz. Bir kahramanın antikahramana dönüşme öyküsü aslında bir bakıma.

Kahramanın antikahramanlaşma yolculuğunun yanısıra eserde göze çarpan bir diğer husussa Da Vinci'nin affedilemez tek günah ve en büyük günah olarak kibri görmesiydi ve eserin bu durumu Hristiyanlık dinine atfetmesiydi. Bu kibrin en büyük günah oluşu tüm ilahi dinler için evrensel bir olgu mu acaba sorusunu uyandırdı bende zira İslamiyet'te de şeytanın nifak sokmak için dünyaya inişi ve bozgunculuğa yemin edişi kibrinin neticesidir. Allah Adem'i yaratır, tüm meleklerden ve iblisten ona secde etmelerini ister, melekler secde ederken iblis "neden" der, "onu topraktan yarattın beni ise ateşten, ben ondan üstünüm" ve secde etmez. Bunun üzerine ebedi cehennemle cezalandırılan iblis kıyamet gününe kadar ademoğullarını haktan saptırmak ve beraberinde cehenneme götürmek imkanı ister, böylelikle iblis, şeytan olarak dünyaya iner. Yani iblisi şeytan yapan, onun cennetten kovulmasına neden olan kibridir, bu yüzden kalbinde zerre kadar kibir bulunan cennete giremez. İslam mitinde iblisin bu hikayesi, Yahuda'nın hikayesine ve eser bağlamında baktığımızda Behaim'in hikayesine çok benzemektedir. İblis de kibrine yenik düşmeden önce meleklerle saf tutan ve cennette ağırlanan bir varlıktır, hikayede kahramandır, kibri yüzünden antikahramanlaşmıştır. Bu yüzden Behaim'i eserin bizi yönlendirdiği gibi "Yahuda" olarak okumanın yanında, "şeytan" olarak okumak da mümkündür.

Ve bir diğer şey de, *spoiler*, eserin sonunda Niccola "Yahuda'nın yüzünü taşıdığını bilseydim asla sevmezdim onu" diyor, yani "beni kibrinden ötürü yüzüstü bırakacağını bilsem onu asla sevmezdim"

Bu çok güzel.