De Oost-Oekraïense stad Loehansk heette van 1935 tot 1958 Vorosjilovgrad, vernoemd naar generaal Vorosjilov uit de Sovjetunie. Het gelijknamige boek van Serhi Zjadan – kennelijk een groot schrijver in eigen land – speelt zich af na 2000, maar het verleden manifesteert zich hier in het heden. Vanaf de eerste pagina zet Zjadan een wereld neer die ver weg lijkt te zijn van West-Europa, niet eens zozeer in geografisch als wel in cultuur-historisch opzicht. Hoofdpersoon Herman wordt onverwacht teruggetrokken naar de stad waar hij vandaan komt. De spreekwoordelijke ‘vaart der volkeren’ is aan de stad en haar bevolking voorbijgegaan: alle personages in het boek lijken de boot gemist te hebben, ze slijten hun leven in apathie en zoeken hun heil in goedkope alcohol of zelfs in kleine of grotere criminaliteit.

De grote kracht van het verhaal van Zjadan zit naar mijn idee in het scheppen van een belevingswereld die voor mensen in West-Europa vaak niet goed te begrijpen is. Het boek is niet cynisch: hoewel het een paar grimmige passages bevat, zit er ook een zekere luchtigheid in de beschrijvende schrijfstijl. Mijn bezwaar tegen het boek is dat het verhaal zelf wat voortkabbelt; de ‘omwenteling’ speelt zich al op pagina 1 af. Ik heb ‘Vorosjilovgrad’ vooral met plezier en soms verbazing gelezen en er veel van geleerd.